Sad Stuff

Het nieuwe imago van de Internet-goudzoekers

Kan ik effe vangen?

Marie-José Klaver
(Internet in Business, december 2000)

Ook Internet kent al een vroeger. Dat was toen een aantal bevlogen jongens en meisjes idealistisch werkten aan een betere wereld. Nu gaat het gewooon weer over geld. Oud- en nieuwlichters over geld, gebakken lucht, verwachtingen, venture capital en het verleden.

150 Miljoen euro omzet wil hij volgend jaar halen, vertelt de oprichter van Unwired Concepts in een televisieprogramma als het bedrijfje net een paar maanden oud is. Op de website maakt het bedrijf, dat zich richt op mobiel Internet en marketing, ook een weinig bescheiden indruk. "Unwired Concepts is a new company in a new world. At the beginning of this century Unwired was founded by five top-level telecom and Internet specialists. (...) We create marketing concepts that knock the socks of your customers." Het bedrijf is gevestigd in het content-center van Nederland, zo valt verder te lezen op de site - waarmee Hilversum wordt bedoeld.

Felipe Rodriquez was al blij waneer zich in het eerste jaar 700 klanten bij zijn Internetaanbieder Hacktic, het latere XS4ALL, zouden aanmelden. Dat dat aantal al binnen een dag werd bereikt (na een enthousiast artikel in de Volkskrant van computerjournalist Francisco van Jole), was mooi meegenomen, maar geen voortijdig gehaalde milestone.

Rodriquez (31) had dan ook geen investeerders aan wie hij verantwoording moest afleggen. Hij heeft XS4ALL, de eerste Nederlandse Internetaanbieder voor particulieren, met zijn eigen geld opgericht in 1993. 250.000 Gulden heeft hij erin gestoken. Hij had geen idee wanneer hij dat zou terugverdienen, vertelt hij. "Geld verdienen was niet zozeer mijn doel. Mijn doel was het introduceren van Internet in Nederland voor een groot publiek, dat daar voorheen geen gebruik van kon maken."

Het is nog maar een paar jaar geleden dat nauwelijks iemand in Nederland geïnteresseerd was in Internet. Internet was iets voor nerds en contactgestoorden, dachten veel mensen, als ze al van het nieuwe medium hadden gehoord. Dat Internet commercieel interessant zou zijn, geloofde al helemaal niemand. Toch werd Internet een groot succes en zijn talloze pioniers multimiljonair geworden. De oprichters van XS4ALL, die hun bedrijf eind 1998 aan KPN Telecom verkochten voor naar verluidt tussen de 100 en 150 miljoen gulden, hoeven nooit meer te werken. Dat geldt ook voor Wendy van Dijk en Elizabeth Mattijsen, die in 1995 de eerste commerciële website in Nederland ontwikkelden. Eind 1999 verkochten ze hun service provider xxLINK voor 12,8 miljoen gulden aan het Franse Integra. En voor ex-presentator Adam Curry, die MTV verliet om een Internetbedrijf in de Verenigde Staten te beginnen. Curry heeft tientallen miljoenen guldens verdiend met de verkoop van zijn webbedrijven On Ramp en Think. Andere bekende en minder bekende Nederlandse Internetmiljonairs zijn Ted Lindgreen (NLNet), Patrick van Gent en Roland Slot (Twinspark), Merien ten Houten en Robert Klep (Ilse), Fred van Kempen (Linux.com), Arko van Brakel (Euronet), Joost Flint (Digitale Stad), Marc de Hond (Veiling.com), Durk Jan de Bruin (Startpagina), Jacob van Duijn (Netlinq), Arthur van Hoff (Marimba), Jan Jacobs (Netcast), Fred van den Bosch (Veritas) en Jakob Pieterman (Wish).

Borrelavond

Nu bekend is dat Internet veel geld kan opleveren en er in Nederland tientallen miljoenen guldens aan venture capital beschikbaar zijn, staan er elke maand zo'n duizend (aankomende) e-ondernemers, geldschieters en consultants in de rij voor discotheek Escape in Amsterdam.

"De weg is vrijgemaakt door mensen die dachten van Internet iets moois te maken, die misschien zelfs wel droomden van een betere wereld"

Ze willen niet dansen, maar komen voor First Tuesday, een borrelavond voor Internetzakenlui. Duizenden pas afgestudeerde academici en HBO'ers geloven dat ze binnen een paar maanden miljoenen klanten hebben of net als Rodriquez en Curry snel multimiljonair zijn. Elf procent van de pas afgestudeerden wil een eigen bedrijf opzetten, zo blijkt uit een onderzoek van Intermediair van dit jaar. In 1998 gaf slechts twee procent van jonge academici en HBO'ers aan dat ze voor zichzelf wilden beginnen.

Op de bijeenkomsten en de mailinglijst van First Tuesday wemelt van van de gebakken lucht-plannen. "First it will become one of the greatest and biggest youth communities of the Netherlands and Belgium (or the greatest and biggest). If that is working good (and it will) we shall expand to more countries in Europe, USA, and the rest of the world", zo beschreef onlangs een ondernemer in spe zijn idee waarvoor hij een investeerder zocht.

Overigens zijn ze niet allemaal jong, de nieuwe Internetondernemers die in snel tempo bedrijven oprichten. Domeinopkoper Gijs Graafland, die onlangs 45.000 wel geregistreerde en niet betaalde domeinnamen kwijtraakte, is eind dertig. Graafland had de namen laten vastleggen bij de Stichting Domeinregistratie in de hoop ze voor veel geld te verkopen aan bedrijven die op zaken wilden gaan doen op Internet. In interviews liet hij zich er graag op voorstaan dat hij één van de weinige Nederlanders was die begreep hoe Internet werkte. Een andere niet meer piepjonge grote graaier is World Online-oprichter Nina Brink, die halverwege de veertig is. Brink, die World Online onlangs heeft verkocht aan Tiscali, wordt er onder meer van beschuldigd beleggers opgelicht te hebben omdat ze de koers van het aandeel negatief beïnvloed heeft door kort na de beursgang veel aandelen te verkopen. Brink heeft de afgelopen maanden verschillende verklaringen voor haar handelen gegeven, van 'ik wilde het geld veilig stellen voor mijn gezin' tot 'investeringsfonds Baystar heeft het gedaan'. Het personeel van de Internetaanbieder, dat 48 miljoen gulden leende om aandelen te kopen, heeft een vergoeding gekregen. De andere beleggers proberen nu via de rechter hun geld terug te krijgen. Brink heeft in oktober in het programma Buitenhof beloofd een fonds van 100 miljoen euro op te richten voor gedupeerde beleggers.

Heao-Jugend

Het imago van de Internetondernemers is er niet op vooruit gegaan de afgelopen jaren. De jonge nerds die min of meer toevallig rijk zijn geworden met hun bedrijf (denk bijvoorbeeld aan Rob Malda van Slashdot, Marc Andreessen van Netscape en Felipe Rodriquez en Rop Gonggrijp van XS4ALL) konden nog wel op de bewondering en sympathie van de Internetgemeenschap en het grote publiek rekenen. Ondernemers als Brink en De Bruin van Startpagina, die het niet altijd even nauw namen met de waarheid, oogstten zowel op het Net als in de reguliere media zware kritiek.

"Mijn ervaring wijst overigens uit dat starters die denken dat ze binnen een jaar miljonair zullen zijn over het algemeen de minst kansrijke plannen hebben"

Ook voor snelle types die meeliften op de groei van het Net en even vlug een commerciële website bouwen waar adverteerders en bezoekers elkaar moeten vinden, een dure lease-auto nemen van het geld van de investeerders en vervolgens gaan zitten wachten op de beursgang of de overname die ze miljonair moeten maken, is weinig sympathie.

"Snel veel geld verdienen is volgens mij voor 95 procent van de huidige Internet-ondernemers de enige reden om een Internetbedrijf te beginnen", zegt Elizabeth Mattijsen. "Ik vind de vergelijking met de gold rush altijd wel tekenend: de 'oude' Internet-ondernemers zou je kunnen vergelijken met de trappers van het Wilde Westen, die gebruik maken van de omgeving, zich daar staande hielden en daar een leven opbouwden. De 'nieuwe' mensen zijn degenen die door alle verhalen over goud hun kantoorbaan hebben opgezegd, een te kleine pikhouweel hebben gekocht en vervolgens op zoek gaan naar de goudaders. Velen komen echter om door de ontberingen."

"Heao-Jugend", noemde Internetjournalist en ex-ondernemer Francisco van Jole het leger nieuwe entrepeneurs dat staat te popelen om rijk te worden met Internet in augustus in een column in het webmagazine Smallzine. De aanleiding voor zijn kritische en woedende stuk was de uitreiking van de Broos van Erp-prijs van het ministerie van Economische Zaken (ter grootte van 100.000 gulden) aan het bedrijf RealMapping, dat een database met miljarden IP-adressen heeft. Dankzij RealMapping, opgericht door Internetmiljonair Sjoerd van Gelderen (28), kunnen bijvoorbeeld Amerikaanse bedrijven Europese surfers van hun websites houden als ze die commercieel gezien niet interessant vinden. Volgens Van Jole (40) is RealMapping verantwoordelijk voor "landgebonden censuur".

Van Jole, die in 1998 met Michiel Frackers het online entertainmentbedrijf BitMagic heeft opgericht waar hij na een jaar is vertrokken, laat zich in Smallzine zeer kritisch uit over hedendaagse Internetondernemers, die volgens hem niet denken in mensen maar in consumptievee. "Niet gehinderd door enige algemene ontwikkeling, beschaving, maatschappelijk inzicht of anderszins enige kennis van zaken blaten ze hele dag hun materialistische ideologie uit. Hun weg is vrijgemaakt door mensen die dachten van Internet iets moois te maken, die misschien zelfs wel droomden van een betere wereld en daarvoor een niet aflatend enthousiasme aan de dag legden. De 'Heao-jugend' daarentegen wendt alleen maar voor dat ze enthousiast is. Als ze het complete Internet morgen zouden kunnen verkopen aan een Pinochet-achtige dictator, aarzelen ze geen moment."

In het blad E-Quote zegt Van Jole over jonge Internetmiljonairs: "Ik vergelijk ze met popartiesten. Jong, snel rijk. Omdat hun bedrijfje goed heeft gescoord op de aandelenhitparade. Die bedrijven verdwijnen weer net zo snel als ze zijn gekomen."

Op zijn beurt wordt Van Jole onder vuur genomen door Internetondernemers. "Een gedesillusioneerde Internetjournalist die laatdunkend doet over jonge Internetmiljonairs, en zich afvraagt of het allemaal wel bijdraagt aan het geluk van de mensheid. Heel nobel, maar als je bedenkt dat dezelfde Van Jole een jaar geleden op precies dezelfde manier druk bezig was Internetmiljonair te worden door het bestaan van de Internetter te 'verrijken' met slappe voorgeprogrammeerde flashfilmpjes die alleen maar dienden als excuus om zoveel mogelijk gepersonaliseerde reclames door de strot van het publiek te duwen plaatst dat het verhaal van deze 'integere Internetjournalist' toch in een heel ander daglicht...", schrijft Jeroen Verkroost op de site van E-Quote.

Verkroost is manager bij investeerder Newconomy van Maurice de Hond en vanuit deze positie de baas bij de gratis provider Wish, waarin Newconomy een meerderheidsbelang heeft. Verkroost, die eerder bij kabelprovider Sonera heeft gewerkt als portal architect, belichaamt overigens precies dat wat Van Jole verafschuwt aan de protserige Internetcultuur van de laatste tijd. Op Verkroosts persoonlijke homepage staan grote foto's van een BMW uit de 5 serie, de Nokia Communicator 9110 en logo's van single malt whisky-merken.

Internetinvesteerder en voormalig directeur van Mediaplaza Vincent Everts (41), die persoonlijk werd aangevallen in Van Joles column over de 'Heao-Jugend', zegt: "Hij komt bij mij sikkeneurig, negatief en drammerig over."

Ambitieus

Zijn de verschillen tussen de eerste generatie Internetondernemers en de huidige oprichters van Internetbedrijven echt zo groot? Marlon van der Meer, die met vier anderen in maart van dit jaar Unwired Concepts heeft opgericht, vindt van wel. Voordat hij aan zijn uitleg begint, wil hij wat rechtzetten: "De uitspraak dat we volgend jaar 150 miljoen euro omzet willen halen, is een beetje uit zijn verband gerukt", zegt de afgestudeerde communicatie-wetenschapper, die na zijn opleiding vijf jaar bij KPN Telecom werkte. "Ons werd gevraagd hoeveel klanten we volgend jaar zouden kunnen hebben en wat dat dan zou opleveren. Alleen het antwoord op die laatste vraag is uitgezonden."

Maar ambitieus is Unwired Concepts wel, zegt Van der Meer (28). De doelstelling om aan het eind van dit jaar zo'n 100.000 klanten te voorzien van informatie over bijvoorbeeld beurskoersen op hun mobiele telefoon zal Unwired zeker halen, aldus de jonge ondernemer. En dat Unwired volgend jaar winst maakt, weet Van der Meer ook zeker. "Het verschil tussen traditionele Internetbedrijven en nieuwe bedrijven is de snelheid waarmee ze winst moeten maken. Traditionele Internetbedrijven als Amazon.com kunnen jarenlang grote verliezen lijden. Dat willen investeerders niet meer."

Mobiel Internet biedt meer kansen dan gewoon Internet, zegt Van der Meer. "De gebruikers zijn bekend. Je hebt hun namen en adressen. Als ze van je diensten gebruik maken, kun je ze via hun gsm-abonnement een rekening sturen. Je kunt bovendien lokatiegebonden informatie verkopen."

En nu hij het er toch over heeft: met name SMS biedt momenteel veel kansen, zo is de overtuiging van Van der Meer. Unwired Concepts heeft een eigen SMS-infrastructuur gebouwd die gekoppeld kan worden aan de netwerken van telecomoperators als KPN en Libertel. "Eén van onze klanten is een bekende fabrikant van toiletpapier. Zo'n bedrijf kan via Internet zijn klanten nooit bereiken op de plaats waar zijn product hangt. Wij hebben een online verjaardagskalender gemaakt voor het bedrijf waar mobiele bellers dertig namen van vrienden en familieleden kunnen invullen die ze een felicitatieberichtje kunnen sturen per SMS. De dag voor de verjaardag word je door je telefoon gewaarschuwd. Je kunt dan helemaal automatisch een felicitatieboodschap genereren. Als je meer dan dertig berichten wilt sturen, moet je voor de dienst betalen."

Kapitaal

"Dat vind ik moeilijk te beoordelen", is het antwoord van Felipe Rodriquez op de vraag of er wezenlijke verschillen bestaan tussen Internetondernemers toen en nu. "In 1993 had nog nooit iemand van Internet gehoord. Er werd dus niet over nagedacht dat je daar ook iets mee zou kunnen verdienen. Nu worden de meeste Internetinitiatieven gedreven door kapitaal. Op zichzelf is dat geen slechte ontwikkeling, hoewel er op dit moment wel een forse correctie plaatsvindt. Tot april 2000 stond een Internetbedrijf gelijk aan een drukpers waaruit bankbiljetten rolden. Sinds die tijd is het een stuk moeilijker geworden om kapitaal te vinden om een Internetonderneming te starten."

Na de verkoop van XS4ALL is Felipe Rodriquez zelf gaan investeren in Internetbedrijven. Waar let hij op voordat hij zijn geld in een bedrijf stopt? "Het businessplan moet goed en degelijk in elkaar zitten. In een gesprek praat ik daar verder over met de ondernemer. Verder werk ik meestal met mensen die ik al op een of andere manier ken, of die van vertrouwde bekenden een prima referentie krijgen. Overigens is dat geen garantie voor succes. Twee van de ondernemingen waarin ik heb geïnvesteerd zijn inmiddels gestopt."

Hans Veldhuizen (49), die in 1996 het meetbedrijf NedStat oprichtte, investeert net als Felipe Rodriquez in startup's.

"Ik heb echt de pest aan mensen die het voor het geld doen."

"Ik verschaf alleen seed capital, maximaal 125.000 gulden per bedrijf." Hij vindt gedrevenheid een "een absoluut onmisbare eigenschap. Een businessplan vind ik minder belangrijk, in zo'n vroeg stadium heb je heel weinig aan berekeningen tot drie cijfers achter de komma."

"Ik heb een paar heel eenvoudige stelregels: het idee moet me aanspreken - als Internetgebruiker moet ik er zelf wat mee kunnen. Het moet een oorspronkelijk idee zijn en de ondernemer moet bereid zijn om te luisteren naar adviezen. Het moet klikken, vind ik. Overigens heb ik heel weinig tijd nodig om te beslissen: van de week sprak ik iemand met een simpel maar briljant idee - ik denk dat ik er niet langer dan 5 minuten over heb hoeven nadenken."

De beginperiode van het Internet vond Veldhuizen spannender dan de huidige tijd. "Je moest bovendien opboksen tegen heel veel scepsis en ongeloof over de mogelijkheden van het Net. Vond ik toch wel leuker. Bovendien maakt het je als ondernemer sterker. In die jaren werd er veel minder aan 'het grote geld' gedacht. Mijn ervaring wijst overigens uit dat starters die denken dat ze binnen een jaar miljonair zullen zijn over het algemeen de minst kansrijke plannen hebben. Die staan snel weer buiten."

Volgens Vincent Everts, die als investeerder bij Insight Capital Partners werkt, is het de meeste ondernemers niet om het geld te doen.

"Het Internet is net de werkelijke wereld. Er lopen serieuze mensen en cowboys rond"

"Ik heb veel enthousiasme en liefde bij ondernemers gezien voor het bedrijf. Ze werken meestal te hard om te consumeren. Er is wel veel onervarenheid, waardoor veel dingen fout gingen. Ik heb echt de pest aan mensen die het voor het geld doen."

"Je kunt het mensen niet kwalijk nemen dat ze hun geluk beproeven", zegt investeerder Rien Stierman (35) van IPOtentials, een incubator die relatief kleine bedragen investeert in bedrijven van jonge ondernemers die een goed idee hebben. "Het Internet is net de werkelijke wereld. Er lopen serieuze mensen en cowboys rond. Mensen die een mooi bedrijf willen opbouwen en mensen die erin zitten voor de snelle pieken. Natuurlijk hebben de instant ziljonairs veel goudzoekers aangetrokken, maar slechts enkelen daarvan zijn op een rijke ader gestuit. Door de relatieve nieuwheid van het medium liggen er grote kansen. Nog steeds."

Monomaan

Opvallend is dat nog steeds weinig vrouwen op die kansen afkomen. Net als in de begintijd van het Net is slechts een fractie van de Internetondernemers vrouw. "Veel vrouwelijke Internetondernemers zijn er inderdaad niet", zegt Marianne van den Boomen, die een boek heeft geschreven over Internet voor vrouwen. "Het spoort ongeveer met de mate waarin vrouwen in Nederland hoogleraar worden."

Voelen vrouwen zich niet thuis in de Internetcultuur, die eerst vooral een technisch imago had en tegenwoordig een poenerig? "Eigenlijk denk ik dat er geen speciale reden is waarom vrouwen geen Internetbedrijf beginnen, behalve dan dezelfde reden als waarom ze überhaupt weinig grote bedrijven uit de grond stampen: ze zijn meestal niet monomaan genoeg. Dat bedoel ik niet zozeer psychologisch, maar vooral sociaal en economisch."

Volgens Van den Boomen, die binnenkort een boek over Internetgemeenschappen publiceert, willen vrouwen meer dan alleen een bedrijf oprichten. "Vrouwen willen in de regel een heleboel dingen tegelijk doen in het leven: een leuke baan, een gezellig huis, kinderen, bestuurs- of vrijwilligersactiviteiten, Internetten, contacten met familie en vrienden, af en toe een boek lezen, de tuin onderhouden, noem maar op. Mannen of jongens die bedrijven uit de grond stampen (of hoogleraar worden) zijn een stuk monomaner op die ene activiteit gericht."

Dat miljonair zijn ook niet alles is, blijkt uit het enthousiasme waarmee de Nederlandse Internetrijken nieuwe bedrijven hebben opgericht. Ze werken beslist niet minder dan vroeger. Curry heeft na zijn terugkeer uit de Verenigde Staten een bedrijf opgericht dat technologie en content gaat leveren voor kabelinternet en andere breedbandtoepassingen. Elizabeth Mattijsen en Wendy van Dijk participeren in een aantal bedrijven en zijn over een nieuw bedrijf aan het denken. "Voorgoed stoppen met werken kan altijd nog." Ten Houten en Klep staan nog steeds aan het hoofd van Ilse, dat als onderdeel van VNU aan het uitgroeien is tot een multimedia e-commercebedrijf. Ted Lindgreen is de baas van NL Netlabs dat wetenschappelijk onderzoek doet naar veilig betalen op Internet. En Felipe Rodriquez is weer aan het programmeren geslagen. Hij maakt een database waarmee hij zijn aandelenportfolio en rekeningen kan beheren. "Omdat er op de markt niks is te vinden wat precies doet wat ik wil."

(Verschenen in Internet in Business, december 2000)