Marie-José Klaver
(Netkwesties, 21 november 2002)

Binnenkort behandelt de Tweede Kamer een wetsvoorstel dat de Auteurswet (1912) aanpast aan de informatiemaatschappij. Er verandert veel voor consumenten, hackers en wetenschappers als de wet wordt aangenomen.

Het wetsvoorstel is de implementatie van de Europese richtlijn over het auteursrecht en naburige rechten ((2001/29/EG) . De nieuwe Auteurswet verbiedt, net als de omstreden Amerikaanse Digital Millennium Copyright Act (DMCA), het doorbreken van kopieerbeveiligingen op auteursrechtelijk beschermde werken. Ook het maken en verkopen van software en hardware die bedoeld is om kopieerbeveiligingen te omzeilen of te doorbreken is volgens de nieuwe Auteurswet onrechtmatig.

Voor consumenten betekenen deze nieuwe bepalingen dat zij een cd die alleen op een gewone cd-speler is te beluisteren niet op hun computer mogen afspelen met een handig, gratis van internet gedownload programma. Dat programma doorbreekt immers de beveiliging die de fabrikant heeft aangebracht zodat de cd alleen geschikt is voor een cd-speler.

Ook een elektronisch boek dat alleen met een e-book reader van Adobe kan worden gelezen, mag niet 'gekraakt' worden om de tekst ook met een ander programma te kunnen lezen. Als een e-book zo is beveiligd dat het selecteren en kopiëren van een deel van de tekst onmogelijk is, mag de eigenaar van het boek deze beveiliging niet doorbreken als hij wil citeren uit het boek. De koper mag ook niets doen om een aangeschaft e-book, dat zo is beveiligd dat het slechts op de computer waarop het is gedownload is te openen, op zijn laptop te lezen.

Om een dvd die alleen werkt op een Windows-pc of een Mac op een Linux-systeem af te spelen mag in het vervolg geen programma geschreven worden als dat programma de encryptie omzeilt. Een bestaand programma dat dvd's voor Linux geschikt maakt mag ook niet meer gebruikt worden. Ook al wil de consument zijn dvd alleen maar op zijn eigen computer bekijken en verder niet kopiëren.

Een groep van 31 mensen, onder meer wetenschappers, cryptografiespecialisten, juristen en vertegenwoordigers van de open source-gemeenschap, hebben vorige maand een open brief aan de leden van de Tweede Kamer gestuurd om te protesteren tegen de artikelen in het wetsvoorstel die het omzeilen van beveiligingstechnieken en het maken van ontcijferingsprogramma's. De ondertekenaars, onder anderen Niels Ferguson, zelfstandig cryptografieconsultant, Erik Huizer, hoogleraar Internettoepassingen van de Universiteit Twente en Walter Belgers, Nederlandse Unix Gebruikers Groep (NLUUG), zijn niet alleen bang dat de rechten van consumenten worden uitgehold, ze vrezen ook dat de nieuwe Auteurswet (wetenschappelijk) onderzoek naar cryptografie en computerbeveiliging zal belemmeren.

Als voorbeeld wordt het onderzoek van de Nederlandse cryptografiedeskundige Niels Ferguson genoemd. Ferguson heeft onderzoek gedaan naar de encryptie van videosignalen. Uit angst voor vervolging in de Verenigde Staten onder de Digital Millennium Copyright Act (DMCA) heeft hij zijn onderzoeksresultaten niet in het Engels gepubliceerd. De nieuwe Auteurswet maakt waarschijnlijk ook de Nederlandse publicaties van Ferguson onrechtmatig. Dat is slecht voor de wetenschap en de innovatie, vinden de briefschrijvers, want "publicatie vormt nu juist een essentieel onderdeel van het wetenschappelijk discours."

Wat de briefschrijvers stoort is dat de Nederlandse aanpassing van de Auteurswet verder gaat dan de Europese richtlijn. In de richtlijn wordt nadrukkelijk gesteld dat de bescherming van kopieerbeveiligingstechnieken het onderzoek naar cryptografie niet hinderen mag. In het Nederlandse wetsvoorstel wordt nergens gezegd dat wetenschappelijk onderzoek een uitzondering vormt. De ondertekenaars roepen Tweede Kamer-leden in hun brief dan ook op om het wetsvoorstel zo te veranderen dat wetenschappelijk onderzoek naar beveiligingsmethoden niet onrechtmatig wordt.

Als dat niet gebeurt, kunnen er vervelende situaties ontstaan voor Nederlandse onderzoekers. In de Verenigde Staten heeft een onderzoeker van Princeton, Edward Felten, enige tijd af moeten zien van de publicatie van zijn onderzoek naar de zwakheden in een watermerkbeveiliging voor de muziekindustrie. Felten had meegedaan aan een kraakwedstrijd die was georganiseerd door de Amerikaanse muziekindustrie. Toen hij zijn onderzoek wilde publiceren dreigde de Recording Industry Association of America (RIAA), die alle grote platenlabels vertegenwoordigt, Felten met een proces omdat hij de DMCA overtreden zou hebben.

Felten zag af van publicatie en spande op zijn beurt een proces aan tegen de RIAA om een uitspraak van de rechter te krijgen over de grondwettelijkheid van de DMCA en de vrijheid van wetenschappelijke publicaties. Die uitspraak is er nooit gekomen. Na overleg met de RIAA en de maker van de lekke watermerkbeveiliging heeft Felten uiteindelijk toch zijn paper gepubliceerd.

Meer informatie over de zaak-Felten:

Freedom to tinker

Felten v. RIAA

Humane hacker

Status of the paper "Reading Between the Lines: Lessons from the SDMI Challenge"

Gepubliceerd onderzoek

[MJK, 21-11-2002]