Vrijheid van meningsuiting zonder hiërarchie en achternamen

Marie-José Klaver
(Netkwesties, 30 mei 2002)

Indymedia.nl was de laatste tijd veel in het nieuws. De site werd na de dood van Pim Fortuyn regelmatig geciteerd in de reguliere media omdat er voor en na de moord op de LPF-leider veel over hem werd gediscussieerd. Volgende week moet Indymedia voor de rechter verschijnen. Deutsche Bahn eist dat de site enkele links verwijdert naar mirrors waar artikelen staan over het saboteren van het spoor.

Wie zitten er eigenlijk achter Indymedia, vroeg Netkwesties zich af. De site, die deel uitmaakt van een internationaal netwerk van Indymedia-sites, heeft geen colofon met de namen van de redacteuren. Een verzoek om een interview wilde Indymedia wel honoreren, maar alleen per chat. Slechts een van de aanwezige redacteuren wilde zijn volledige naam noemen tijdens het chat-interview dat gisteravond plaats vond.

Netkwesties sprak met Martin (37) die zichzelf elders op internet ook wel Maurice noemt, Lizet (37) en Max Loewenthal (29), drie redactieleden van Indymedia.nl.

Hoe lang bestaat Indymedia NL al?
Martin: "Vanaf 17 oktober 2001."

Lizet: "De oprichtingsvergadering was in juni 2001 in De Waag."

Door wie is Indymedia.nl opgericht?
Lizet: "Indymedia is opgericht door een paar mensen uit het onafhankelijke circuit."

Wie zijn de mensen achter Indymedia.nl?
Lizet: "Heel verschillende mensen :) zowel uit de aktivistiese hoek als uit de kunstwereld en mensen die zich bezig houden met de vrijheid van meningsuiting en vrije nieuwsgaring."

Willen jullie niet je naam noemen?
Lizet: "Voornaam is ok."

Martin: "Ja voornaam alleen."

Max Loewenthal: "Ik heb geen probleem met het bekend zijn van mijn naam... maar anderen in de groep hebben dat wel..."

Waarom hebben sommigen er een probleem mee hun hele naam bekend te maken?
Lizet: "Achternaam lijkt me in de licht van de bedreigingen niet het juiste moment."

Heeft dat alleen met de bedreigingen nu te maken? Daarvoor deden jullie dat ook niet toch?
Lizet: "Het klimaat van het criminaliseren van mensen met een passie voor de vrijheid van meningsuiting die geen bescherming krijgen van een NVJ [Nederlandse Vereniging van Journalisten; mjk] bijvoorbeeld is een reden."

Martin: "Ik vind dat met het noemen van achternamen het een te hiėrarchische uitstraling krijgt. Er wordt dan te veel gefocussed op personen/ego's in plaats van waar het werkelijk om gaat: de honderen die aktief bijdragen aan indymedia, die mekaar ook niet allemaal persoonlijk kennen, en zeker niet in een hiėrarchische struktuur."

Lizet: "Het gaat ook niet om ons maar om het medium. De gebruikers maken de site."

Martin: "Bedreigingen is ook een reden, als je al sinds de jaren 80 aktief bent in vrije media, heb je wel wat mee gemaakt ..."

Waarom is er een Nederlandstalige versie van Indymedia opgericht?
Martin: "Omdat Indymedia zo'n goed mondiaal concept heeft dat een Nederlandstalige versie niet kon achterblijven."

Lizet: "Omdat het het een goed idee is om alle onafhankelijke mediamakers op die wijze bij elkaar te brengen. Er was in Nederland al een officieus netwerk."

Wat verstaan jullie onder onafhankelijke mediamakers?
Martin: "Onafhankelijk van commercie, vrij van overheidscontrole."

Max Loewenthal: "Vrij van journalistieke dogma's... van het 'gangbare' journalistieke wereldje..."

In hoeverre is de commercie en de overheidscontrole te merken in de reguliere media?
Lizet: "Reclames, vooroordelen, stereotiepen afbeelden, rekening houden met de adverteerders."

Max Loewenthal: "Maar ook de keuze van berichten... de kwaliteit van beurspagina's is groter dan die van sociale onderwerpen... de bandbreedte van de vertegenwoordigde meningen is erg smal..."

Martin: "Kijkcijferterreur, luistercijferterreur. Rekening houden met de overheid (subsidieverstrekkers). En vooral: geen open publiekstoegang tot de media, alles erg van bovenaf, slechts een kleine elite mag 'uitzenden' voor de massa."

Welke journalistieke dogma's bedoelen jullie?
Max Loewenthal: "Het de nadruk leggen op 'gecontroleerde bronnen' in plaats van proberen zo veel mogelijk meningen te laten horen, ten koste van wat minder betrouwbaarheid. Het er vooral 'keurig' uitzien (zoals een nieuwslezer in een pak etc...)"

Lizet: "Vooral het afbeelden en verwoorden van stereotiepen: bijv. Kraker = jongen met hanekam en leren jas; aktievoerder draagt een Palestina sjaal en is vegetariėr. Het bagatelliseren van de redenen waarom mensen protesteren."

Martin: "Meer aandacht voor esthetiek dan ethiek. Wat ik heel belangrijk vind is dat Indymedia niet in plaats van de gevestigde media en oude journalistieke dogma's moet komen. Ik zie Indymedia als aanvulling die hopelijk ook invloed heeft als informatiebron voor 'professionele' journalisten. Ik hoop ook dat 'professionele' journalisten zelf dingen plaatsen bij Indymedia, al dan niet anoniem, die ze elders niet kwijt kunnen/willen"

Vinden jullie betrouwbaarheid niet zo belangrijk?
Max Loewenthal: "Betrouwbaarheid is wel belangrijk, maar het is niet heilig."

Wat heb je als lezer/kijker aan berichtgeving die niet betrouwbaar is?
Max Loewenthal: "Nou, al het nieuws is in een bepaalde mate onbetrouwbaar... maar ik wil niet bepalen voor mijn lezers of iets waar is of niet... dat wil ik aan henzelf overlaten..."

Martin: "De lezer/kijker moet zelf leren alles met korrel zout te nemen, en zelf proberen te verifiėren, door middel van interactie met direct betrokkenen, dat kan tegenwoordig dankzij 't net."

Op Indymedia is soms ook sprake van eenzijdigheid en stereotiepen: er wordt bijvoorbeeld gesproken over de 'zionistische lobby' en 'zionazi's'. Zie bijvoorbeeld: Het gezicht van het zionazisme. Stoort het jullie dat er ook op Indymedia zulke stereotiepe meningen worden verkondigd?
Martin: "Nee, stoort op zich niet, zolang er maar goed op gereageerd wordt."

Max Loewenthal: "Naar mijn mening bestaat er wel zoiets als een 'zionistische lobby'... zionazi's is een scheldwoord, en scheldwoorden horen bij menselijke communicatie..."

Lizet: "Tuurlijk, je hoopt dat er dan ook goede reakties volgen."

Wat voor redactiebeleid hebben jullie? Wordt er gemodereerd?
Lizet: "Heel summier."

Martin: "In de stukken van de redactie moet er zo objectief mogelijk info gegeven worden, en geen directe meningen. Uiteraard is de onderwerp keuze natuurlijk wel heel subjectief."

Max Loewenthal: "Er wordt gemodereerd maar heel weinig... _te_ weinig naar mijn mening..."

Lizet: "Het moet echt te gek worden willen we ingrijpen."

Martin: "De spelregles zijn heel ruim."

Max Loewenthal: "Ingrijpen betekent meestal: een artikel/commentaar naar de vuilnisbak verplaatsen."

Lizet: "Bijvoorbeeld telefoonnummers van medewerkers van een dierproefcentrum, die halen we weg. Het stuk zelf blijft staan."

Er staan antisemitische uitlatingen op de site die zeer waarschijnlijk strafbaar zijn. Waarom halen jullie die niet weg?
Max Loewenthal: "Als iemand van joodse afkomst heb ik zo mijn eigen mening over wat antisemitisch is en wat niet... maar echt antisemitische uitlatingen moeten wat mij betreft weggehaald worden... ik ben het er ook niet mee eens dat anti-semitisme verboden is..."

Martin: "Er worden diverse dingen weggehaald. En sommige uitspraken staan er nog omdat er ten eerste goede reakties/discussie op zijn gekomen en ten tweede omdat we ze simpelweg nog niet opgemerkt hebben en er nog geen klacht over is binnengekomen."

Max Loewenthal: "Dat dit [weghalen; mjk] niet gebeurt heeft vooral te maken met te weinig actieve redacteuren."

Lizet: "Vergeet niet dat dit 'liefde en oud papier' is en we in onze vrije tijd naast onze banen en studies doen. Antisemitische uitlatingen zijn vreselijk, maar de diskussie die daarop volgt maakt het een goede diskussie en betutteling maakt dat mensen zich niet kunnen uiten dat resulteert weer in een nog ergere verharding....."

Martin: "Tenslotte bestaan we nog maar een paar maanden, vergeleken met andere websites of zelfs media is dat een baby'tje natuurlijk. Het sukses kwa bezoekersaantallen hadden we niet echt durven hopen..."

Hoeveel bezoekers heeft Indymedia.nl per dag?
Max Loewenthal: "We hebben in mei gemiddeld 2700 bezoekers per dag."

Worden er mensen van indymedia of andere vrije media bedreigd sinds de moord op Fortuyn?
Lizet: "Ja, we worden met de dood bedreigd."

Max Loewenthal: "We hebben een paar dreigmailtjes ontvangen... maar... als zelfs de koningin ze ontvangt... dan ben ik er niet zo erg meer van onder de indruk ..."

Martin: "Een paar redaktieleden hebben zelfs aangifte gedaan bij de politie."

Hoe reageerde de politie daarop?
Lizet: "De politie neemt het serieus op."

4 Juni dient er een kort geding tegen Indymedia vanwege links naar mirrors van de twee beruchte Radikal-artikelen over het saboteren van het Duitse spoor. Deutsche Bahn eist dat Indymedia die links verwijdert. Hoe gaan jullie je verdedigen?
Max Loewenthal: "Punt 1: we linken niet direct naar de artikelen... er zijn vanaf Indymedia NL 3 clicks nodig... het feit dat het 3 clicks zijn zal de kern van ons verweer zijn..."

Martin: "We linken ook naar een website die niet verboden is in het vonnis tegen Xs4all."

Max Loewenthal: "Persoonlijk interesseert het Radikal-artikel mij niet... maar op het moment dat een website verboden wordt, dan vind ik dat belangrijk nieuws... en dus vind ik het een onderdeel van journalistieke vrijheid om te kunnen linken naar mirrors..."

Indymedia is niet de enige mediasite met links naar mirrors met het de Radikal-artikelen. Waarom worden jullie nu voor de rechter gedaagd en bijvoorbeeld NRC Handelsblad niet?
Martin: "Omdat wij een heel kleintje zijn? makkelijk te 'crushen'? (denken ze)."

Lizet: "Het is makkelijker om jurisprundentie te krijgen over de rug van een 'kleintje' die toch al in een bepaalde hoek zit."

Als de rechter besluit dat jullie de links naar de mirrors weg moeten halen doen jullie dat dan ook?
Max Loewenthal: "Als de rechter zo besluit dan doen we dat... ook al zijn we het er natuurlijk niet mee eens..."