Marie-José Klaver
(Netkwesties, 13 juni 2002)

In Groot-Brittannië is ophef ontstaan over een wetsvoorstel dat een groot aantal overheidsinstellingen toegang geeft tot e-mail- en telefoongegevens. Het wetsvoorstel, dat een aanvulling op de Regulation of Investigatory Powers (RIP) Act is, wordt volgende week in het Lagerhuis behandeld.

Privacy- en burgerrechtenorganisaties zijn fel tegen uitbreiding van de RIP Act. Volgens de huidige RIP-wet kunnen de politie, inlichtingendiensten, de douane en de belastingdienst zonder toestemming van de rechter of een officier van justitie bij e-mail en telefoongegevens.

De nieuwe wet gaat nog een stap verder. Ook andere overheidsinstanties zoals de ministeries van binnenlandse zaken, gezondheid, milieu, werkgelegenheid, transport, de National Health Service, de posterijen, de brandweer en enkele lokale overheidsorganisaties mogen volgens het nieuwe wetsvoorstel bij communicatieinformatie van burgers zonder toetsing en toestemming vooraf. Het Britse ministerie van Binnenlandse Zaken zei in The Guardian dat de gegevens ook gebruikt mogen worden voor proactieve opsporing, dat wil zeggen onderzoeken om misdaden te voorkomen.

Volgens de Britse mensenrechtenorganisatie Liberty heeft straks "bijna iedere ambtenaar" toegang tot communicatiegegevens van inwoners van Groot-Brittannië. John Wadham, directeur van Liberty, vindt dat de regering burgers misleid heeft. "Toen de overheid besloot dat communicatie service providers [internetaanbieders en telecombedrijven; mjk] verplicht werden om de gegevens te bwaren verzekerde ze burgers dat alleen de politie toegang tot de gegevens zou hebben om terroristen en echte criminelen op te sporen. In werkelijkheid kunnen nu duizenden bureaucraten in het hele land in de privé-informatie van iedereen neuzen, zonder dat er sprake is van adequate waarborgen", aldus Wadham in een A HREF="http://www.liberty-human-rights.org.uk/mpress112.html" TARGET="_BLANK">reactie.

Ook de Foundation for Information Policy Research (FIPR), een denktank voor internet en beleid, heeft kritiek op de uitbreiding van de RIP-wet. FIPR-directeur Ian Brown: "Welke websites we bezoeken en waar we naar toe gaan met een mobiele telefoon op zak is erg persoonlijke informatie. Toegang tot deze informatie zou moeilijker gemaakt moeten worden."

De uitgebreide RIP-wet, die vermoedelijk op 1 augustus van kracht wordt, lijkt in lijn te zijn met het Europese beleid om zoveel mogelijk gegevens over burgers op te slaan en doorzoekbaar te maken. Twee weken geleden nam het Europese Parlement een richtlijn aan die internetproviders en telecombedrijven verplicht om verkeersgegevens op te slaan. Kort na het besluit van het Europarlement lekte een plan van Europol, de Europese politiedienst, uit waarin staat dat internetproviders en telecombedrijven alles wat klanten doen moeten vastleggen. Europol wil via de providers ook toegang tot de wachtwoorden van gebruikers.

In Nederland bestaan er plannen om politie en justitie toegang te geven tot allerlei bestanden met persoonsgegevens van bedrijven en instellingen. De commissie Mevis stelt voor dat politie en justitie deze gegevens ook gaat gebruiken voor proactieve opsporing. Ook gegevens van burgers die niet verdacht worden, zullen in de toekomst gebruikt worden in onderzoeken als de plannen van Mevis worden aangenomen. "Voor het gebruik van datamining zijn zeer veel gegevens nodig. De gegevens in de politieregisters zijn daarvoor niet in alle gevallen toereikend. (…) Bij datamining bestaat echter in bepaalde gevallen behoefte aan het vergelijken van grote hoeveelheden gegevens van verdachte en niet-verdachte personen juist om tot significante verschillen tussen beide groepen te komen. Dit veronderstelt de mogelijkheid om in het kader van een strafvorderlijk onderzoek ook gegevens van niet-verdachte burgers te kunnen verwerken."

Bronnen: Government sweeps aside privacy rights (Guardian); 'Snoop' plans raise privacy fears (BBC); Snoops a go-go: UK gov goes mad on privacy invasion (The Register).

Tekst Regulation of Investigatory Powers Act

Tekst uitbreiding