Marie-José Klaver
(NRC Handelsblad, 16 november 2005)

De ouders van de overleden Duitse hacker Tron zijn naar de rechter gestapt omdat de online encyclopedie Wikipedia de volledige naam van hun zoon noemt. Tron was het hackerspseudoniem van Boris Floricic. De informaticastudent stierf in oktober 1998 op 26-jarige leeftijd in Berlijn onder mysterieuze omstandigheden.

Scheldpartijen, bedreigingen en beledigingen via internet nemen toe. Exacte cijfers zijn niet bekend, maar de meldpunten tegen stalking en discrimimatie spreken van een ,,stijgende tendens''. Volgens de politie in Groningen vond het merendeel van de 14.000 bedreigingen waarvan aangifte werd gedaan vorig jaar plaats via internet of de mobiele telefoon.

Bedreigingen op internet worden door justitie doorgaans serieus genomen. Zo werd tegen een 20-jarige Amsterdammer die de politici Geert Wilders en Ayaan Hirsi Ali via internet bedreigde, 15 maanden gevangenisstraf geëist. Dezelfde eis kreeg een man uit Friesland te horen voor het sturen van een dreigmail over een bomaanslag tijdens het evenement Sail.

Niet alle zaken zijn zo duidelijk. De grenzen tussen beledigingen en de vrijheid van meningsuiting en het recht op anonimiteit liggen nog niet vast op internet. Bovendien biedt de internettechniek mogelijkheden die het echte leven niet kent.

Theo Voerman bijvoorbeeld publiceerde meer dan 3.750 berichten over de TROS in nieuwsgroepen. Voerman is eigenaar van een bedrijf in thuiswerk, Sabos genaamd. Sabos laat thuiswerkers technische tekeningen in computermodellen omzetten. Na een uitzending van het tv-programma Opgelicht van de TROS, waarin werd beweerd dat Sabos wel geld vraagt voor software en cursussen en vervolgens geen werk heeft, begon Voerman een online beledigingscampagne tegen de presentatoren Antoinette Hertsenberg en Jaap Jongbloed en redacteur David Bezemer van Opgelicht.

Berichten in nieuwsgroepen zijn technisch gezien moeilijk te verwijderen. De beheerders van de Nederlandse nieuwsgroepen `cancellen' de berichten van Voerman wel omdat ze ze als spam beschouwen maar omdat Voerman een Amerikaanse provider gebruikt, verschijnen de berichten in de meeste gevallen toch online.

Toen Voerman ook de domeinnamen www.Antoinette-Hertsenberg.info en www.Jaap-Jongbloed.info registreerde, werd het de TROS te gortig. De omroep dreigde vorige week aangifte tegen Voerman te doen. In een aangetekende brief aan Voerman sommeert de TROS hem ,,kwetsende teksten () te verwijderen en verwijderd te houden''. Volgens een woordvoerster van de TROS heeft de brief effect gehad. Voerman heeft besloten de domeinnamen over te dragen aan de Tros. ,,Voor ons is deze zaak nu afgedaan'', aldus de woordvoerster. ,,Hoe meer aandacht je aan deze man besteedt hoe feller hij wordt.''

De TROS zegt geen juridische stappen te ondernemen tegen de persoonlijke homepage van Voerman bij de provider Wanadoo. Op enkele pagina's op deze site zijn ook tirades tegen de TROS-medewerkers Hertsenberg, Jongbloed en Bezemer te vinden. ,,Zulke informatie kan alleen aan banden worden gelegd als de democratische rechtsstaat in gevaar komt'', zegt de zegsvrouw van de Tros.

Bij postzegelhandelaar Bernard Pessers uit Tilburg kwam zijn handel in gevaar. Pessers, die in het dagelijks leven advocaat is, verkoopt postzegels via de online veiling eBay. Nadat hij op een homepage met de titel `Stop the fraud' bij de gratis internetaanbieder Lycos van oplichting werd beschuldigd, daalde zijn omzet aanzienlijk. Volgens de beschuldiging zou Pessers wel het geld incasseren voor de postzegels die hij te koop aanbiedt en vervolgens niets leveren.

Van de provider van de anonieme beschuldiger wilde Pessers diens naam- en adresgegevens hebben zodat hij de man of vrouw aansprakelijk kon stellen voor de gederfde inkomsten. Toen de provider die gegevens niet wilde verstrekken, spande Pessers een kort geding aan. De rechter stelde hem in het gelijk. Ook in hoger beroep kreeg Pessers gelijk. Als jurist is Pessers meer dan tevreden over de uitspraken. ,,Dit is belangrijke jurisprudentie'', aldus de advocaat en postzegelhandelaar.

In de praktijk heeft hij weinig aan de vonnissen. De gegevens die Lycos op last van de rechter aan Pessers gaf, klopten namelijk niet. De beschuldiger bleek zich met een niet bestaand adres bij Lycos geregistreerd te hebben en was niet te achterhalen. Lycos beschikte ook niet over gegevens die het mogelijk maakten te achterhalen wie de maker van de site is.

(Verschenen in NRC Handelsblad, 16 november 2005)