Digitale gemeenschappen

Marie-José Klaver
(NRC Handelsblad, 23 september 2002)

,,Waar kan ik die uitgelekte ANP-berichten over de miljoenennota vinden?'' vroegen veel lezers vorige week per e-mail. Op mijn antwoord: ,,In de nieuwsgroep nl.media.krant, maar u moet snel zijn want het bericht wordt niet gearchiveerd'' volgden veel vragen. ,,Wat is een nieuwsgroep?'' ,,Hoe kom ik in een nieuwsgroep?'' ,,Waarom is er geen archief van nieuwsgroepen?'' wilde u weten.

Nieuwsgroepen zijn de oudste discussieforums van het internet. De eerste nieuwsgroep is in 1979 opgezet door Tom Truscott and Jim Ellis, studenten aan Duke University. Daarmee was de geboorte van Usenet, de verzamelnaam voor nieuwsgroepen, een feit. Usenet was eigenlijk opgezet om over computers en technische problemen te discussiëren, maar het sociale aspect speelde al snel een grote rol.

Wat dat betreft, is Usenet niet veel veranderd. De tienduizenden nieuwsgroepen die tegenwoordig bestaan, fungeren als vraagbaken en als digitale gemeenschappen. Internetgebruikers die een vraag hebben over de browser Internet Explorer kunnen bijvoorbeeld terecht in microsoft.public.internetexplorer. Voor Nederlandse fotografieliefhebbers is er nl.foto. De groep microsoft.public.internetexplorer zal niet snel een virtuele gemeenschap creëren omdat het onderwerp erg onpersoonlijk is. Nl.foto fungeert wel als digitale en irl (in real life) gemeenschap. Er vinden jaarlijks bijeenkomsten plaats waar discussianten uit de nieuwsgroep elkaar ontmoeten. Dergelijke ontmoetingen zijn vaak transnationaal. De nieuwsgroep soc.motss (motss staat voor members of the same sex) wordt bevolkt door onder meer Amerikanen, Britten, Zweden, Duitsers en Nederlanders. Elk jaar vinden er enkele ontmoetingen plaats. Dan komen de Europese regulars van soc.motss naar de Verenigde Staten of de Amerikanen naar Amsterdam of Stockholm. Natuurlijk komen niet alle lezers van een nieuwsgroep naar een bijeenkomst, maar alleen de meest actieve en betrokken deelnemers.

Nieuwsgroepen lezen doe je met een speciaal programma, dat in internetjargon een newsreader heet. Agent van Forte is een van de bekendste newsreaders. Het programma kent een gratis variant (Free Agent) en een betaalde variant die 29 dollar kost. De betaalde versie van Agent is uitgebreider dan de gratis. Zo kun je bij de betaalde versie instellen of berichten die je post in nieuwsgroepen gearchiveerd mogen worden of niet. Bij de gratis versie moet je elk bericht dat niet gearchiveerd mag worden handmatig voorzien van de regel 'X-No-Archive: Yes' die bepaalt of een zoekmachine als Google de posting niet mag bewaren.

Er zijn meer newsreaders dan Agent. Ook met Outlook, Netscape, Mozilla en Opera kunnen nieuwsgroepen gelezen worden.

Nieuwsgroepen lezen en berichten posten via het web kan ook. De zoekmachine Google biedt gebruikers gratis de mogelijkheid om via groups.google.com vrijwel alle nieuwsgroepen te lezen en aan discussies deel te nemen. Een andere gratis Usenet-dienst is WebNews van Herbert Groot Jebbink. Systeembeheerder Groot Jebbink heeft op zijn eigen site een www-interface voor Usenet gemaakt. Toen het ANP-bericht over de miljoenennota voortijdig werd gepubliceerd, steeg het bezoek aan WebNews van 5.000 per dag naar 23.000, aldus Groot Jebbink.

In principe worden alle berichten die in nieuwsgroepen worden gepost bewaard door het succesvolle Amerikaanse zoekbedrijf Google. Google heeft in februari 2001 het noodlijdende Usenet-archief Deja overgenomen. Het archief, dat inmiddels zo'n zestig miljoen berichten groot is, gaat ongeveer twintig jaar terug. Het oudste bericht stamt uit 1981.

Alleen berichten die voorzien zijn van de header 'X-No-Archive: Yes' worden niet bewaard. Google biedt gebruikers de mogelijkheid om berichten uit het archief te verwijderen. Er kunnen goede redenen zijn om berichten te laten verwijderen. Werkgevers maken in toenemende mate gebruik van groups.google.com en andere zoekmachines om het verleden van sollicitanten te onderzoeken. Een boos bericht over het bedrijf waar je solliciteert dat je jaren geleden eens in een opwelling hebt geschreven, kun je beter laten verwijderen. Dat geldt ook voor berichten over bijvoorbeeld ziekten, relatieproblemen, geldzorgen en andere onderwerpen die een slechte indruk zouden kunnen maken op een toekomstige werkgever.

Voor mensen die op zoek zijn naar informatie of een oplossing voor een probleem is het nieuwsgroepenarchief van Google fantastisch. Zo ontdekte ik in juni dat de ICT-woordvoerder van de LPF, Cor Eberhard, nieuwsgroepen heeft leren gebruiken via een Teleac-cursus. Op 10 mei 1996 schreef Eberhard in nl.test: ,,Van teleac moest ik deze test doen en verdomd 't werkt ook nog !!''

Veel van Eberhards postings betreffen software. Hij biedt regelmatig pakketten te koop aan en is ook geïnteresseerd in warez (illegale software). ,,Add me'', schrijft Eberhard op 21 februari 1997 in reactie op een bericht met de titel 'New FTP WAREZ SITE opening'.

Websites:

www.columbia.edu/~rh120
www.newsreaders.com
www.forteinc.com
groups.google.com
www.herbert.groot.jebbink.nl/webnews
Usenet.pagina